Η ΚΟΥΚΚΙΤΣΑ (1907),
του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη
Όταν απερνούσεν από τον Άγι-Αντώνη — και απερνούσε κάθε βράδυ, εκείναις ταις ημέραις ο παπά-Κονόμος, καβάλα στο γαδουράκι του — ησθάνετο μεγάλην χαράν να ξεπεζεύση εις την αυλίτσαν του μικρού εξωκκλησίου, να έμβη μέσα, να χαιρετίση τας αγίας εικόνας και έπειτα να καθίση στο μόνον στασιδάκι, όπου υπήρχε — διά τον ψάλτην — και να ξεκουρασθή, αφαιρούμενος σιωπηλός με τα μικρά κανδήλια, οπού εφεγγοβολούσαν εκεί, στην αράδα, την γαλήνην και την ανάπαυσιν, πραγματικήν εκεί και ζωντανήν ανάπαυσιν, αντανακλώντα το ακίνητόν των φως εις τας ακινήτους μορφάς των αγίων.
Αλλά μόνον να ξεκουρασθή τάχα;
Εκείναις ταις ημέραις ο παπά-Κονόμος είχε χάσει την κόρην του, μίαν γλυκυτάτην μοναχοκόρην, την Κουκκίτσαν, οπού τόσον αγαπούσε και ελάτρευεν. Η κυρά-Κονόμισσα, η αγαθή πρεσβυτέρα του, μία φιλάσθενος και ολοκίτρινη γυναίκα, αποθνήσκουσα, την άφησε την Κουκκίτσαν της, επάνω εις το πετραχείλι του παπά της, βρέφος εις τα σπάργανα, και την εμεγάλωσε μόνος του ο παπά Κονόμος οπού ήταν τώρα δεκαεπτά ετών δροσεροτάτη παρθένος, σαν μια ελήτσα φουντωτή. Και την είχε μη στάξη και μη βρέξη ο γηραιός εφημέριος. Χάρμα του ασκητικού σπιτιού του και ζηλευτόν εις όλον το χωρίον βλαστόν.
Όταν εμεγάλωσεν η Κουκκίτσα κ' εβγήκεν από το σχολείον, έγεινε το δεξί χέρι του παπά-Κονόμου. Όπου και αν επήγαινε να λειτουργήση, την έπαιρνε μαζύ του, εις όλα τα εξωκκλήσια, να διαβάζη της ώραις, να ψάλλη, να τον συλλειτουργή. Τόσον επιδέξια και τόσο μελωδικά, ώστε την έλεγαν εις το χωρίον: η διακοπούλα.
Αλλ' έως εδώ ήτο θέλημα Κυρίου να φθάση. Υψηλή, στρογγυλοπρόσωπος, μαυρομαλλούσα και μαυροφρυδούσα, με μίαν χάριν σελαγίζουσαν, όταν ετέθη εις το φέρετρον με τα κάτασπρα, ωμοίαζεν όχι με νεκρόν, αλλά με νύμφην εντός της παστάδος. Και απέμεινεν ο παπά-Κονόμος μόνος, ολομόναχος, με μόνον το πετραχείλι του, απαράκλητος και απαρηγόρητος, προσπαθών να εύρη αναψυχήν εις μίαν μεγάλην αγροτικήν εργασίαν την οποίαν ήρχισε πίσω εις την Κεχριά, μίαν δασώδη οροσειράν, προς το δυτικόν μέρος της νήσου, όπου άρχισαν τελευταίον οι νησιώται να ξανοίγουν αγρούς. Ήτο ένα δάσος πυκνόδενδρον, το οποίον ο παπά- Κονόμος παρεχώρησεν εις τους Παρισαίους, τους ανθρακείς να κάμουν κάρβουνα διά να φυτεύση κατόπιν ελαίας. Παρηκολούθει δε τακτικά την εργασίαν ο γέρων εφημέριος, διά να διασκεδάζη ο λυπημένος του νους, προ πάντων δε διά να λαμβάνη αφορμήν, κατά την επιστροφήν του, να διέρχεται από τον Άγι-Αντώνην το βράδυ — το πρωί διά το συντομώτερον επήγαινεν από άλλον δρόμον, από τον Αηλιά — και να παρηγορήται μέσα εις τον ναΐσκον, τον οποίον ιδιαιτέρως επεριποιείτο ζώσα η Κουκκίτσα, αυτή ράψασα την αγίαν Πύλην με ένα χρυσοκέντητον σταυρόν μεγάλον εις το μέσον, αυτή κρεμάσασα της ποδιαίς εις όλους τους αγίους από ωραίον τσίτι, και αυτή κάθε σαββατόβραδον μεταβαίνουσα και καθαρίζουσα τον ναόν και ανάπτουσα τα κανδηλάκια του.
Της πρώταις ημέραις που την έθαψαν, ο παπά-Κονόμος, επί μίαν
εβδομάδα δεν ημπορούσε καθόλου να παρηγορηθή. Αυτός οπού επαρηγορούσεν όλους
τους θλιμμένους του χωρίου, με τα ωραία και παραμυθητικά βιβλία που τους
εδιάβαζεν, δεν ημπορούσε να παύση τους λυγμούς του, οι οποίοι κάθε λίγο του
ήρχοντο και έκλαιε σαν το νήπιον οπού το πειράζουν εις το θέλημά του. Δεν
ημπορούσαν να σταματήσουν τα δάκρυά του. Εκεί οπού ελειτουργούσεν, εκεί οπού
έτρωγεν. Ως ιερεύς και ως πνευματικός πολύ ηγωνίζετο να κρύπτεται από τους
ενορίτας του. Αλλά δεν ημπορούσε. Πολλά θέλομεν, αλλά πολλά δεν δυνάμεθα. Εκεί
οπού ήρχοντο να τον ίδουν και να τον παρηγορήσουν, εδοκίμαζε να κάμη τον
γενναίον, να κρύψη τον πόνον του, και άρχιζε να ψάλλη τότε το: πάντα
ματαιότης τα ανθρώπινα. Αλλά δεν κατώρθωνε. Διεκόπτετο από ένα συνεχή
θρήνον. Ο πόνος ο αληθινός δεν κρύπτεται.
Πολλαίς φοραίς — της πρώταις ημέραις, — εξεχνούσεν ο
παπά-Κονόμος πως είχεν αποθάνει η κόρη του, και όταν επέστρεφεν από την
εκκλησίαν εις τον οίκον του το πρωί, εφώναζεν αστόχαστα:
— Κουκκίτσα, ετοίμασε τον καφφέ!
Άλλοτε πάλιν εξεχνούσε πώς αυτός είχε κλειδώσει και εκράτει
το κλειδί, και επιστρέφων από τον εσπερινόν, εκτύπα την θύραν καλών:
— Άνοιξε, Κουκκίτσα!
Την πρώτην παρασκευήν, το δειλινόν, εκεί οπού εδιάβαζεν εις
το δωμάτιόν του και ήρχοντο αι ενορίτισσαι να του φέρουν προσφοραίς και
κόλλυβα, εφώναζεν ο παπά-Κονόμος:
— Κουκκίτσα! Έβγα να πάρης τα κόλλυβα!
Αι ενορίτισσαι έκπληκτοι εσταυροκοπούντο. Συνήρχετο όμως ο
γέρων αμέσως και τότε τα μάτια του επλημμυρούσαν από δάκρυα.
Μια νύχτα, είχαν περάσει εννέα ημέραι από τον θάνατον — του
εφάνη πως άργισε να σηκωθή· είχε λειτουργίαν εις το Κάστρο, τρεις ώραις δρόμον,
εδέχθη δε επίτηδες προς παραμυθίαν με την εξοχήν.
Εξύπνησε μεσάνυκτα, φοβισμένος ότι επέρασεν η ώρα και εφώναξε:
— Κουκκίτσα! Θαρθής στο Κάστρο;
Σιγή νεκρική διεδέχθη τότε την φωνήν του. Εφοβήθη και ο
ίδιος. Σαν να είδε μίαν σκιάν, του εφάνη. Σαν μαύρη σκιά, σαν άσπρη σκιά, οπού
αστραπιαίως διήλθε τον κοιτώνα του.
— Εσύ είσαι Κουκκίτσα;
Είπε χωρίς να θέλη. Αλλά το εκκρεμές μόνον απήντησεν εις την
ερώτησίν του, εξακολουθούν την μονότονον κίνησίν του.
Τα μάτια πάλι του παπά-Κονόμου εγέμισαν από δάκρυα. Εστάθη
όρθιος, και έκαμε τον σταυρόν του.
Μία μέρα ήλθε κουρασμένος από μίαν μακρυνήν λειτουργίαν, από
τον Πλατανιά. Ήτα φθινόπωρον, ήτο ζέστη· το γαδουράκι εκεί οπού το άφησε να
βοσκήση στης καλαμιαίς των θερισμένων αγρών, εδραπέτευσε, και ήλθε πεζός ο
παπά-Κονόμος. Κ' εκράτει κ' ένα ταγαράκι γεμάτο φρέσκα φασουλάκια που τον
εφίλεψαν.
Μεσοκομμένος και κάθιδρος ανήλθε την ξυλίνην σκαλίτσαν του
οίκου του. Εξεκλείδωσε την πορτίτσα και εισελθών ερρίφθη κατάκοπος επί του
πενθίμως ενδεδυμένου ανακλίντρου του, ενός μεγάλου νησιωτικού καναπέ, όστις
έπιανεν όλην την πλευράν του τοίχου. Έβγαλε το καλυμάχι του να ξανασάνη. Θα ήτο
μεσημέρι και τα καύμα έκαιεν. Εκεί οπού εσπόγγιζε τον ιδρώτα του προσώπου του
και εξετίναζεν ολόβρεκτα τ' άσπρα μαλλιά του, του εφάνη ότι ακούει φωνήν.
— Παπά! Να βάλω τραπέζι;
Πετιέται αμέσως επάνω με την πολιάν γενειάδα του ως το
στήθος, και εφόρεσε τον άσπρον αγιορείτικον σκούφον του, κείμενον εκεί επί του
καναπέ, εις την άκρην. Έντρομος δε άρχισε να κυττάζη εδώ κ' εκεί. Ησυχία
νεκρική εις όλον το σπίτι.
— Ποιος μ' εφώναξε! . . .
Τα μάτια του εγέμισαν αμέσως πάλιν από δάκρυα.
Καταπραϋνόμενος δε ολίγον κατ' ολίγον ήρχισε να ψάλλη με θρηνώδη φωνήν,
διακοπτομένην ενίοτε από λυγμούς.
«— Πού εστίν η του κόσμου προσπάθεια; Πού εστίν η των
προσκαίρων φαντασία; . . .»
Ούτω λοιπόν εφαίνετο εις τον παπά-Κονόμον ότι η οικία όλη
ήτο γεμάτη από την σκιάν και την φωνήν της Κουκκίτσας του, η οποία διαρκώς
επεριπατούσε μέσα εις τα δωμάτια. Αναιβοκαταίβαινε της σκάλαις, εκουβέντιαζεν,
έψαλλεν, έψηνε καφφέ, εμαγείρευε· και πολλάκις και τον εθώπευε φευ! τον
αγαπημένον της πατέρα, φιλούσε περιπαθώς την δεξιάν του, όστις επετιέτο αμέσως
επάνω, σαν να τον ήγγιζαν αναμμένα κάρβουνα.
— Δεν είναι καλό πράγμα αυτό!
Τότε απεφάσισεν ο παπά-Κονόμος ναμακρύνη ολίγον από την
οικίαν του οπού του επροξενούσε τόσην θλίψιν και τόσην συγκίνησιν. Και ήρχισεν
εκείνας τας ημέρας την επίπονον εργασίαν πίσω εις τα δάσος με τους ανθρακείς.
Συνέπεσε δ' απροσδοκήτως να εύρη και πολλήν ανακούφισιν του πένθους του μέσα
εις τον ναΐσκον εκείνον του Αγίου Αντωνίου όπου πλέον κάθε βράδυ εξεπέζευεν από
το γαδουράκι του.
Μέσα εις ένα ευώδη πευκώνα χωμένον το ερημικόν παρεκκλήσιον,
υπό συστάδα υψηλών και μονοκόρμων πεύκων, ήτο εκεί ως μία φωλεά ευλαβείας και
κατανύξεως. Υπάρχουν εις τας νήσους πολλαί τοιαύται ευλαβητικαί απολαύσεις,
όπου, ο άνθρωπος σιγά σιγά γίνεται χριστιανός, ειρηνικός και εύσπλαχνος. Η
ερημία θέλγει την ψυχήν και εξεγείρει αυτήν εις πίστιν και προσευχήν, εις
αγάπην και συμπάθειαν, όσον αποδιώκει την ευλάβειαν και προσοχήν εν ταις
εκκλησίαις των πόλεων ο θόρυβος και η τακτική ακαταστασία.
Είχε και αυλίτσαν ο ερημικός ναΐσκος, μίαν μικράν
τετράγωνον, εις τα πεζούλια της οποίας γύρω γύρω τα κάτασπρα, ως νεωστί
ασβεστωμένα, επρασινοβολούσαν ωραία φουντωτά βασιλικά και ευώδη πλατύφυλλα
καρυοφύλλια, δενδρολίβανα και βάλσαμα ακόμη από δω και από κει εις την είσοδον,
και εις μίαν γωνίαν μία ρίζα θηριεμένου ροσμαγιού με σαν ξερούς τους κλάδους,
αλλά με δροσεραίς φουντίτσαις, γεμάταις από αρωματικήν ευωδίαν.
Όλα αυτά η Κουκκίτσα τα είχε φυτεύσει. Αυτή τα επότιζεν,
αυτή τα ανέτρεφε. Τα νερό το έφερνε μακράν, από κάτω, από το πηγαδάκι της
Φτελιάς, γεμίζουσα μίαν μικρήν στάμναν, την ώραν οπού ήθελε διέλθει από κει διά
να αναβή τον ανήφορον.
Η πορτίτσα ήτον χαμηλή, να σκύψης και να έμβης.
Τα θυρόφυλλα τεφρά και από της βροχαίς και από τους ήλιους
σχισμένα ως διά μαχαιριού. Εις το μικρόν τοξοειδές υπέρθυρον εσχηματίζετο
ημικυκλικόν διαχώρισμα, ως μία χιβαδίτσα, φέρουσα ένα σταυρόν, σχηματισμένον με
πέντε μικρά πρασινογάλαζα πιατάκια της Βενετίας, δυσεύρετα σήμερον.
Την άνοιγε την πορτίτσα του κλεισμένην με ένα ξύλινον
μανδαλάκι και έμβαινε μέσα ο παπά-Κονόμος, υψηλός, ξηραγκιανός, με πολιάν
γενειάδα ως το στήθος, με την μορφήν πραείαν και ήμερον, την ώραν, πάντοτε όπου
βραδυάζει και ανάπτουν τα φώτα. Εκείνην την ώραν απερνούσε πάντοτε αποκεί
αναχωρών από την Κεχριάν. Οι ανθρακείς εκοιμώντο εις το δάσος πίσω.
Κατ' αρχάς εδίσταζε να διέλθη εκείθεν φοβούμενος μήπως
εξανάψη την θλίψιν του έτι μάλλον με τας αναμνήσεις που θα του έφερε το
ερημικόν εξωκκλήσιον, το προσφιλές της Κουκκίτσας του προσκύνημα, και
επέστρεφεν από τον ίδιον δρόμον του ερχομού, από τον Αηλιά. Αλλά μίαν εσπέραν,
λησμονήσας, επήρε τον δρόμον του Αγίου Αντωνίου κατά την επιστροφήν, και
διελθών από τα σκοτεινόν πηγάδι του Αχειλά και περάσας τα επτά ρεύματα, γεμάτα
νερό, έφθασεν εις τον πευκώνα τον μεγάλον, και αίφνης αντίκρυσε μακρόθεν την
πορτίτσα του Αγιαντώνη. Έκαμε τον σταυρόν του από ευλάβειαν, αλλ' εταράχθη.
Εσκέφθη να γυρίση οπίσω, αλλ' ήτο νύκτα πλέον και θα υπέφερε πολύν κόπον εις
την νυκτερινήν οδοιπορίαν, με τους ανωμάλους και βοθρώδεις δρόμους και με την
σκοτίαν της ασελήνου νυκτός. Εξανάκαμε τον σταυρόν του. Συνέσφιξε όσον ηδύνατο
την καρδίαν του, καθώς σφίγγομεν την μέσην μας όταν μας πονή, και προσήγγισε.
Του ήλθε λογισμός να παρέλθη χωρίς να έμβη να προσκυνήση.
Αλλά μετέγνω κατόπιν.
— Άτοπον είναι, ιερεύς εγώ, να νικώμαι από τοιαύτα ανθρώπινα
πάθη ολιγοπιστίας.
Έκαμε και τρίτην φοράν τον σταυρόν του.
— Ήμαρτον, Κύριέ μου! είπεν.
Και ήνοιξε την πορτίτσαν του ερημοκκλησίου.
— Ν' ανάψω και τα κανδηλάκια του που ξημερόνει Κυριακή.
Πρώτα πρώτα τον συνήρπασεν ηδέως το φως των κανδηλίων, τα
οποία όλα ήσαν νεωστί αναμμένα. Φως ήμερον και γλυκύ. Σαν άλλο φως,
διαφορετικόν από το φως του κόσμου, το οποίον άφθονον εχύνετο από τα
κανδηλάκια, αναμμένα στην αράδα. Εστάθη ακίνητος εν μέσω σαν να φορούσε το
φελόνι του, σαν να έκαμνεν «είσοδον». Το φως ήτο γλυκύ αληθώς, ήτο φως
ιλαρόν, φως αγίας Δόξης, θαρρείς, ψαλμικόν φως. Μία γλυκητάτη χαρά εισέδυσε
πάραυτα εις την ψυχήν του ιερέως. Το φως εκείνο του έσβυσε πάσαν θλίψιν από την
καρδίαν, πάντα πόνον και πάσαν κακότητα, και του επλήρωσε την ψυχήν γαλήνης και
ιλαρότητος. Τέτοια γαλήνη και φως ιλαρόν θα είναι εις τον Παράδεισον! . . . . .
Διατί να θρηνή, διατί να κλαίη πλέον την κόρην του, η οποία
ευρίσκετο εις τον Παράδεισον, εις ένα κόσμον ωραίον έτσι και αδιατάρακτον, ως
την γαλήνην της ερημικής εκείνης εκκλησίτσας, η οποία εν όλη τη σιγή αυτής ήτο
γεμάτη από ζωήν; Εις το γλυκύ εκείνο των κανδηλίων φως, όλοι οι άγιοι του
μικρού ξυλίνου τέμπλου απετέλουν μίαν ζωντανήν χοροστασίαν ψυχών, ως ζώσι
μακαρίως των αγίων αι ψυχαί επάνω εις τους ουρανούς. Έπαιζεν — έπαιζεν εν
χαρμονή ο Σταυρός του τεμπλέου επάνω ο ξύλινος, και ένα περιστεράκι, ξύλινον
και αυτό, από το ράμφος του οποίου απεκρέματο του Σταυρού το κανδηλάκι,
εκινείτο, θαρρείς, χαρούμενον να πετάξη πλέον επάνω, εις τον ουρανόν του
ουρανού, και να εισχωρήση βαθειά εις το αόρατον, εις τον πύρινον ουρανόν.
Ηγάλλοντο και οι τοίχοι, ηγάλλοντο όλα όσα υπήρχαν εκεί αντικείμενα.
Επροσκύνησε τας αγίας εικόνας γαλήνιος, και εκάθισεν εις το
στασιδάκι ν' αναπαυθή από τον δρόμον.
Η αγία Πύλη ήτο κλεισμένη με μια ποδιά από τσίτι γαλάζιο με
κλαδάκια άσπρα, σαν να τα είχαν κολλήσει απάνω, έτσι για στόλισμα, λουλουδάκια
άσπρα του βουνού. Ομοία ποδιά έφραζε και την άλλην θύραν του ιερού. Ένα
παραθυράκι δεξιά και ένα αριστερά, κλεισμένα και τα δύο με τζάμια· από το ένα
αστρόφεγγεν ο ουρανός και εγυάλιζε θαμβά πέραν ο πόντος. Από το άλλο εμαύριζεν
ο δρυμός, σκεπασμένος πλέον από την νύκτα, νύκτα μαύρην και παχυλήν, νύκτα
δρυμώνος αδιαπέραστον. Επάνω εις το ένα παραθυράκι υπήρχαν τα βιβλία της
Ακολουθίας. Εις το άλλο ευρίσκετο ένα πήλινον θυμιατήριον, ένα τασάκι — ήμισυ
αραποκαρύου — με θυμίαμα, ένα ελαδικόν πήλινον, απόκηρα και ένα κουτί σπίρτα.
Δύο ξύλινα μανουάλια από κορμόν νεαράς αγριελαίας,
στηριζόμενα με την τρίχαλον φυσικήν των βάσιν ίσταντο προ του τεμπλέου, το
οποίον ήτο χθαμαλόν, απλούστατον, ξύλινον όπου υπήρχον αι εικόνες του ναΐσκου,
εικόνες παμπάλαιαι, φέρουσαι όλην την χάριν της ιεράς αρχαιότητος, ως ένα
βαθύχρουν πέπλον τον οποίον εσχημάτισαν οι αιώνες επί των αυστηρών και σεμνών
γραμμών του αγιογράφου. Ήσαν εικόνες τέσσαρες και αι τέσσαρες στολισμέναι με
λουλούδια φρέσκα, προ μικρού κοπέντα από το κηπάριον της μικράς αυλίτσας του
ναΐσκου. Προς τας δύο γωνίας της δυτικής πλευράς, υψηλά προς την οροφήν ως εν
ασφαλεία εκεί, ήσαν κρεμασμένα στεφάνια γάμου αποθανόντων ανδρογύνων, δύο-δύο
δεμένα και ξεθωριασμένα πλέον, των οποίων είχον αποτριβή από τον χρόνον τα
φύλλα της λεμονέας και τα βαράκια, εδώ και εκεί. Εφαίνοντο μόνον οι σκελετοί
σχεδόν και τα απογυμνωθέντα από τους καλλωπισμούς των βαμβάκια, εικόνες
θλιβεραί της ζωής, υπό την δρόσον της οποίας θα κρύπτεται αιωνίως εις όλους
ενεδρεύων, ο θάνατος. Εις άλλους κρεμαστήρας πάλιν εκρέμαντο δύο-τρεις
σακκούλαις με οστά νεκρών, και εις δύο-τρεις πετσέταις σκονισμέναις ήσαν
τυλιγμένα κρανία αποθαμένων, των οποίων είχε γείνη η ανακομιδή. Οι δε
φιλόστοργοι συγγενείς δεν ηθέλησαν να τα ρίψωσιν εις την οστεοθήκην του
νεκροταφείου ίνα έρχωνται εδώ και ανάπτουν κηρία και καίουν θυμίαμα εις
ανάπαυσιν των ψυχών προσφιλών των υπάρξεων.
Ο Παπά-Κονόμος καθήμενος εις το στασιδάκι του και βλέπων
γύρω όλα αυτά εξεπλήττετο, ιδίως διά την καθαριότητα του ναΐσκου· και διελογίζετο:
— Ποιος να κυττάζη τώρα το ερημικόν αυτό εκκλησιδάκι οπού
τόσον το αγαπούσεν η Κουκκίτσα μου; Ούτε μια λαδιά κάτω εις της πλάκαις. Ποιος
ανάπτει τα κανδηλάκια του τώρα και ποιος τα πλύνει οπού είναι τόσον διαυγές το
γυαλί των;
Και του ήρχετο ηρέμα και γλυκά εις την ανάμνησιν η ωραία
παπαδοπούλα, η οποία ζώσα επεριποιείτο το εξωκκλήσιον. Και παραδόξως ήρχισε να
μη αισθάνεται πλέον την παλαιάν θλίψιν. Ο πόνος εις την καρδίαν του εγένετο
γλυκύς και τα δάκρυα οπού εσχηματίζοντο εις τα μάτια του δεν ήσαν θολά πλέον,
αλλά στιλπνά και λαμπρά ως αδάμαντες, εκείνα που ονομάζουν οι ασκηταί
χαρμολύπης δάκρυα.
Έτσι εύρεν ο παπά-Κονόμος την ανακούφισιν. Και πλέον ετάχυνε
να φεύγη από τα έργα των ανθρακέων εις τα δάσος, διά να μένη μόνος περισσοτέρας
ώρας εις τον Άγι-Αντώνην. Εκεί και να έβλεπε την κόρην του, διελογίζετο εις το
στασιδάκι καθήμενος, δεν θα εταράσσετο πλέον, ως άλλοτε, όταν είδε την σκιάν
της εις τον οίκον του.
Εκεί και να την ήκουε να ψάλλη, θα συνέψαλλε και αυτός. Και
επόθει μάλιστα πολύ να την ιδή ανάπτουσαν τα κανδηλάκια και θυμιώσαν τον ναόν
και αυτόν ακόμη. Η χαρά η αθάνατος, η οποία επλήρου τον ναΐσκον όλον τας
νυκτερινάς εκείνας ώρας, τον έκαμε να μη λυπήται πλέον διά τον θάνατον, και να
πιστεύη ότι οι Δίκαιοι θνήσκοντες ζώσιν εις τον αιώνα.
— Αφού εδώ μέσα με τας εικόνας των Αγίων, είναι τόσον ωραία,
πόσον ωραία θα είναι εις τους ουρανούς με αυτούς τους ιδίους Αγίους;
Μετ' ολίγον όταν θα ετελείωνε πλέον και η εργασία εις το
δάσος, διότι επλησίαζεν ο χειμών, τόσον εξοικειώθη με την μόνωσιν και την
ορφανίαν του, ή μάλλον τόσον συνήθισε με την ιδέαν ότι η κόρη του δεν απέθανε,
αλλά ζη, ώστε δεν τω επροξένει λύπην να μένη εις τον οίκον, όπου άλλοτε τον
ετρόμαζε η φανταστική σκιά της Κουκκίτσας και η ανύπαρκτος φωνή της. Τώρα
ησθάνετο άφατον χαράν, αν την έβλεπεν εις το σπίτι, αν ήκουε την φωνήν και το
περιπάτημά της.
— Οι Δίκαιοι ζώσιν εις τον αιώνα!
Την ανακούφισίν του όμως αυτήν ήλθε να ταράξη ένα
απροσδόκητον περιστατικόν εκείνας τας ημέρας, όλως διόλου αιφνίδιον. Εις τα
μικρά χωρία γεννώνται εκ του μηδενός μεγάλα ζητήματα, τα οποία φέρουν
αναστάτωσιν σεισμού. Άγνωστον πώς και πόθεν. Ίσως αι μυστηριώδεις φωναί τας
οποίας ήκουεν ο παπά-Κονόμος εις την οικίαν του, το οποίον διεδόθη μεταξύ των
γυναικών. Ίσως αι προς την αποθαμένην κόρην προσκλήσεις του όταν ήρχοντο αι
ενορίτισσαι με τα κόλλυβα. Ίσως και η εξακολουθούσα περιποίησις του
ερημοκκλησίου, το οποίον ζώσα επεριποιείτο η Κουκκίτσα αλλά, μετά τον θάνατόν
της, ήτο άγνωστος ο τόσον επιμελής και ευλαβής νεωκόρος, το οποίον εν τη
απλότητί του διεφήμισεν ο παπά-Κονόμος, επαναλαμβάνων εις τους ενορίτας διά τα
κανδηλάκια του τα καθαρά και τα λουλούδια του τα φρέσκα και λέγων: Μα ποιος τ'
ανάπτει τα κανδηλάκια και φεγγοβολούν και ποιος φέρνει εις τον Άγι-Αντώνην τα
ωραία λουλούδια και μοσχοβολούν…. Όλα αυτά εσχημάτισαν τον πυρήνα μιας
φρικώδους φήμης. Και μια βραδεία την ώρα οπού ανάπτουν τα φώτα, ολίγας εβδομάδας
μετά τον θάνατον της Κουκκίτσας, διεδόθη εις το χωρίον:
— Βρυκολάκιασεν η Κουκκίτσα!
Ο παπά-Κονόμος το ήκουσε κατά πρώτον την ώραν οπού εδιάβαζε
τον Απόδειπνον εις το σπίτι του, διά να ησυχάση. Εθλίβη προς την στυγεράν φήμην
εκείνην, ήτις απεγύμνου την ωραίαν του παπαδοπούλαν από όλον το αθάνατον κάλλος
της, παριστάνουσα αυτήν ωσάν μίαν αχρείαν και φρικαλέαν αθιγγάναν οπού μπορούσε
να βρυκολακιάση. Δεν ημπόρεσε διόλου ν' αποκοιμηθή έως την ώραν του όρθρου.
Κατόπιν όταν επέστρεψεν από την εκκλησίαν, δεν επέρασε από την αγοράν να ψωνίση
κανένα ψαράκι, διότι του εφαίνετο ότι όλοι θα τον εκύτταζαν ύστερα από την
δεινήν εκείνην φήμην. Και τω όντι απ' έξω από το σπίτι του ήσαν αρκεταί
γυναίκες και παιδία οπού τον επερίμεναν με περιέργειαν. Μάλιστα του εφάνη ότι
ήκουσεν:
— Ο πατέρας του Βρυκόλακα…..
Απέρασαν αρκεταί ημέραι και η φήμη άναπτεν εις όλον το
χωρίον θανατόνουσα όλην την πνευματικήν του παπά-Κονόμου γαλήνην, την οποίαν
τόσον ωραία είχεν ανεύρει εις το ερημικόν του βουνού εξωκκλήσιον. Πώς ν' αντιμετωπίση
κατά της μαύρης εκείνης δυσειδαιμονίας των αγραμμάτων νησιωτών. Ηναγκάσθη να
καταφύγη και εις τον παπά-Φλαβιανόν τον ηγούμενον του Καινούριου Μοναστηρίου,
όστις μετ' αποστροφής απέκρουσε την φήμην, αναφωνήσας εν οργή εξάλλω:
— Οι δαίμονες βρυκολακιάζουν!
Και τόσον εβροντοφώνησεν από τον θυμόν του ο φιλάσθενος
παπά- Φλαβιανός, ώστε όλον το ρεύμα το βαθύ του Μοναστηρίου με τα πλατάνια και
με της καρυδιαίς, επανέλαβε με μίαν τρομακτικά βουΐζουσαν ηχώ:
— Οι δαίμονες βρυκολακιάζουν!
Όμως οι χωρικοί δύσκολα αποσπώνται από εκείνο οπού
πιστεύσουν μια φορά. Και εξηκολούθουν ακόμη να διασταυρούνται εις τους
φούρνους, ιδίως μεταξύ των γυναικών, αι παραδοξότεραι φήμαι.
Είδαν πολλαί την Κουκκίτσαν να μαγειρεύη εις το σπίτι του
παπά, άλλαι την είδαν να σαρόνη, τυλιγμένη την κεφαλήν με μίαν άσπρην πετσέτα.
Άλλαι την είδαν να πηγαίνη εις το Κάστρο, βαστάζουσα το δισσάκι με τα ιερά του
παπά-Κονόμου.
Μέσα εις τας φήμας αυτάς ήρθε να προσθέση και τας ιδικάς του
οπτασίας ο γέρω-Γιωργός ο Κοψιδάκης, ένας κοντός και κυφός βοσκός, γνωστός εις
την νήσον διά τας πολλάς οπτασίας και αποκαλύψεις του. Καταβαίνων από τον
πευκώνα του Αγίου Αντωνίου μ' ένα δερμάτινο ταγαράκι εις τους ώμους, συνήντησεν
απέξω από την Αγία Τριάδα πολλάς γυναίκας της γειτονιάς εκείνης παρά το
νεκροταφείον, αι οποίαι συνεζήτουν διά το τρομερόν επεισόδιον του παπά-Κονόμου,
πρωί-πρωί εκεί οπού εσκούπιζαν της αυλαίς τους.
Μόλις τον είδαν αι γυναίκες, ηλάλαξαν αλαλαγμόν
επιδεικτικώτατον και τον υπεδέχθησαν πανηγυρικώς.
— Νά, ο μπάρμπα Γιωργός ξεύρει. Ο μπάρμπα-Γιωργός θα μας πη
την αλήθεια, που έρχεται από τον Άγι-Αντώνη.
Ήξευραν αι γυναίκες, ήξευρεν όλον το χωρίον, ότι ο γέρων
βοσκός εύρισκεν ύλην ζωής εις τα τοιαύτα τα οποία παρηκολούθει, υπομένων
οδοιπορίας και νηστείας και αφίνων το εκ προβάτων ποίμνιόν του. Κοντός, κυφός,
με φορέματα χονδρά από σκουτίον, με ένα καλογηρικόν καστανόχρουν σκούφον μέχρι
των οφθαλμών, με τα δακρυσμένα πάντοτε μάτια του και τα κοντά ψαρά γενάκια του,
με ένα ταγαράκι εις τον ώμον του όπου είχε το ψωμί του, και με το Κύριε Ιησού Χριστέ
εις τον νουν, σαν καλόγηρος — ψυχή του, καρδιά του, να ξενυκτίση όπου φήμη
φαντάσματος, όπου διάδοσις ονείρου και οπτασίας, διά να ημπορή μεθαύριον να
παρέχη λεπτομερείς πληροφορίας εις τους νησιώτας, εις τας γυναίκας και τους
αργούς.
Τον ήξευραν λοιπόν αι γυναίκες τον μπάρμπα-Γιωργό. Ήξευραν
ότι από την ημέραν που άρχισεν η φήμη ότι εβρυκολάκιασεν η Κουκκίτσα, αφήσας
έρημον το ποίμνιόν του, εξενυκτούσεν εις τον Άγι-Αντώνην με ένα ξηρό κομμάτι
ψωμί εις τον τουρβά του. Διά τούτο μόλις τον είδαν, εννόησαν ότι ήρχετο από τον
Άγι-Αντώνην.
Ο γέρων βοσκός τας εχαιρέτισε, και ακούσας από μακράν τας
ομιλίας των περί Κουκκίτσας, νεκρών και βρυκολάκων, εσταμάτησε γαλήνιος και
ατάραχος.
— Τι κάθεσθε και λέτε, χριστιαναίς μου! Νά, δεν πάτε εις τον
Άγι- Αντώνη να την ιδήτε που ανάπτει τα κανδήλια!…..
— Η Κουκκίτσα; εκραύγασαν αι γυναίκες έντρομοι.
— Ανάπτει τα καντήλια τακτικά. Σκουπίζει την εκκλησία, τα
συγυρίζει όλα, ανάπτει φωτίτσα και θυμιατίζει, τι θα πη!….
— Παναγία μου!
Είπαν και εσταυροκοπήθηκαν αι γυναίκες.
— Την είδα τρεις φοραίς έως τώρα.
— Κι' απόψε μπάρμπα-Γιωργό;
— Ξαργού ξενύκτησα, μα δεν την είδα απόψε. Ήταν όμως τα
καντήλια όλα αναμμένα, της ώρας. Και μοσχοβολούσεν η Εκκλησία θυμίαμα, θα
πήγεν, ως φαίνεται, απόψε πιο νωρίς που είναι σαββατόβραδο.
— Βρυκολάκιασεν η Κουκκίτσα! Νά! Δεν σας τάπα εγώ; ανέκραξε
μία μεσόκοπη, τινάζουσα την σκούπαν της.
Την επαύριον, την οπτασίαν αυτήν, αφού πλέον είχε διαδοθή, ο
μπάρμπα- Γιωργάς την εξωμολογείτο εις τον ίδιο τον παπά-Κονόμο.
— Νά, όπως με βλέπεις και σε βλέπω, παπά μου. Τι θα πη! Δε
θυμούμαι εγώ την Κουκκίτσα που την πήγα εγώ τόσαις φοραίς στο μανδρί μου με το
ζω;
— Και άναπτε τα καντήλια;
— Ναι, Δέσποτά μου. Τα κανδηλάκια του Άγι-Αντωνίου. Τα
κατέβασεν ένα ένα. Ναι, τώρα θυμούμαι. Τάπλυνε, τα γέμωσε λάδι πρώτα, τα
ξεφτίλισε, κι' ύστερα τάναψε.
Και μετά τινα διακοπήν.
— Α ξέχασα, εσκούπισε πρώτα καλά καλά, και ύστερα άναψε τα
καντήλια και ύστερα να ιδής — πού να τα θυμούμαι όλα — εγώ, αν και είδαν πολλά
τα μάτια μου, εκέρωσα από την τρομάρα μου· ύστερα έβαλε φωτίτσα στο θυμιατό και
εθύμιασε της εικόνες. Ξέχασα, πρώτα τ' Aηδήμα θύμιασε — Αμ' πού να σου πω, που
ήρθε να θυμιάση κ' εμένα. Τι να σου πω, παπά- Κονόμε, αυτό που είδα δεν
λέγεται. Ήρθε να με θυμιάση, που λες, ήταν ώμορφη! ώμορφη! άλλο πράμα,
άσπρη-άσπρη σαν το χιόνι, και τα μαλλιά της ξέπλεκα τα είχε. Σαν διάκος. Και
φορούσε άσπρο στιχάρι. Εγώ έτρεμα σαν φύλλο. Τάχασα. Τώρα θα με πιάση, είπα . .
. Μώρριξε μια γλυκεία ματιά. Κι' εγώ ξέχασα πως ήτανε πεθαμένη. Και της λέω: Με
τον παπά σου ήρθες Κουκκίτσα; Τότες έγεινε άφαντη. Σαν αέρας. Φου μια, και
χάθηκε.
Ο πολιός εφημέριος απέμεινε σύννους. Εσκέφθη πολύ.
Επηκολούθησε μικρά σιωπή. Εις την ψυχήν του παπά-Κονόμου αντηλλάγησαν πολλαί
υποθέσεις. Εις τον νουν του εσχηματίσθησαν πολλά συμπεράσματα.
Το αποτρόπαιον βρυκολάκιασμα όμως ήρχισε να διαλύεται ολίγον
κατ' ολίγον, και η ωραία οπτασία του βοσκού απετέλεσε την βάσιν μιας γλυκητάτης
υποθέσεως μέσα εις τον νουν του ιερέως. Και είπε προς τον βοσκόν:
— Δεν είναι παράξενον. Δεν είναι παράξενον μπάρμπα-Γιωργό,
παιδί μου. Αι ψυχαί των μακαρίων αγαπούν να συναναστρέφωνται με τους ζώντας, ως
αι ψυχαί των αγίων, επισκεπτόμεναι τους αγαπημένους των, τα σπίτια των, τα
αμπέλια των, παν ό,τι ηγάπησαν τρυφερώτερα εις τον κόσμον αυτόν. Η Κουκκίτσα
μου ήταν ενάρετος. Ξεύρω κ' εγώ! Τι παράξενον λοιπόν, να επισκέπτεται την
εκκλησίτσαν την οποίαν ζώσα τόσον αγαπούσεν; Αυτός ο Κύριος δεν εφανερώνετο μια
στιγμή μετά την Ανάστασιν εις τους Μαθητάς του έως εις την Ανάληψίν τους; Δεν
τους ωμιλούσε; Δεν έφαγε μαζή τους, και δεν τους ευλόγησε; Και όμως ήτο Θεός
πλέον . . . . .
Και ιδού εζωγραφήθη μία χαρμόσυνος ιλαρότης εις το πρόσωπον
του παπά- Κονόμου. Αι διαδόσεις των γυναικών του επροξένουν αποστροφήν και
τρόμον. Αλλ' η ωραία οπτασία του χωρικού, η τόσον τρυφερά, η έχουσα την σκηνήν
της εις τον γλυκύν εκείνον ναΐσκον όστις τόσον επράυνε την θλίψιν του, του
εφαίνετο πολύ φυσική διά μίαν ψυχήν Δικαίου.
— Μπάρμπα-Γιωργό, η ψυχή είναι αθάνατος, είπεν ο
παπά-Κονόμος. Αι ψυχαί ζουν εις τον άλλον κόσμον τον αιώνιον. Αι ψυχαί των
δικαίων μάς επισκέπτονται ως αι ψυχαί των αγίων. Ο παπά-Φλαβιανός ο ηγούμενος
του Καινούργιου Μοναστηριού μου διηγήθη πολλά και παράδοξα. Και όλα αληθινά! Ο
Άγιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης είχεν υποτακτικόν τον ενάρετον και υπήκοον
Βασίλειον, όστις απέθανεν. Και αφού απέθανε, επί σαράντα ημέρας η ψυχή του
εξηκολούθησε να παρευρίσκεται εις τον ναόν της Μονής την νύκτα και να
προσεύχηται μετά των αδελφών. Κατά την τελευταίαν ημέραν, αφού τους
απεχαιρέτησεν όλους, έγεινεν άφαντος και δεν τον ξαναείδαν πλέον. «Σώζεσθε,
αδελφοί! Δεν θα με ξαναδήτε πλέον» είπε. Και έγεινεν άφαντος.
Μετά την ανωτέρω εξομολόγησιν πολλαίς βραδειαίς ο
παπά-Κονόμος απέμεινεν αγρυπνών ολομόναχος, έως την αυγήν, εις τον ναΐσκον,
προσδοκών και αυτός πλέον να ίδη έστω και εις οπτασίαν, την προσφιλή του
Κουκκίτσαν. Αλλ' εις μάτην ηγρύπνει· και ως προς μεν την περιποίησιν του
ναΐσκου και το άναμμα των κανδηλίων επείσθη ότι ήτο πλάνη του βοσκού, τον
οποίον απεκάλει ελαφροαΐσκιωτον. Διότι εκεί οπού ανέμενεν αγρυπνών μια δυο
βραδειαίς ο ιερεύς είδε μετά λύπης του τον Φραγκούλαν, ένα ακτένιστον και
ξυπόλυτον καλόγηρον, ο οποίος σύρων τα ράκη του εις τα βουνά εμβήκε και εις τον
Άγι-Αντώνην και αφού εσυγύρισε πανταχού τον ναΐσκον, έμπηξε φρέσκα λουλούδια
εις τας αγίας εικόνας, άναψε τα κανδηλάκια του, και άρχισεν έπειτα να κάνη
μετάνοιες. Επείσθη λοιπόν ότι ο μπάρμπα-Γιωργός ήτο όντως ελαφροΐσκιωτος, και
τότε όλα τα όνειρα του ιερέως τα ωραία ότι θα έβλεπε την Κουκκίτσαν του,
ήρχισαν να διαλύωνται. Και όμως θα επεθύμει να ήτο και αυτός ελαφροαΐσκιωτος,
να ήτο σαββατογέννητος — ω αγάπη και ω στοργή! αυτός ο τόσον ευλαβής και
ενάρετος ιερεύς εις πόσην δυσειδαιμονίαν εκυλίετο από της τυφλής αγάπης. Πόσον
επεθύμει αντί του ρακενδύτου εκείνου Φραγκούλα, να έβλεπε την Κουκκίτσαν του να
συγυρίζη τον ναΐσκον και ν' ανάπτη τα κανδηλάκια του, έστω και ως φάντασμα,
έστω και ως οπτασία. Έμεινεν αγρυπνών εκεί δύο σαββατόβραδα ακόμα. Όμως εις
μάτην! Από τον πολύν πόθον κατήντησε ν' αναλογισθή μίαν νύκτα:
— Ας την έβλεπα, και ας ήτον και βρυκόλακας!
Αναφρικίασις διέδραμε τα μέλη του.
Η εργασία μετά των ανθρακέων εξηκολούθει εις το δάσος πίσω,
εις την Κεχριάν. Μετ' ολίγον θα ετοιμάζοντο και τα καμίνια διά τα κάρβουνα. Ο
παπά-Κονόμος κάθε βράδυ επέστρεφεν από τον Άγι-Αντώνη με το γαδουράκι του.
Εξεπέζευε, και εμβαίνων εις τον ναΐσκον εκάθητο εις το στασιδάκι του, πότε
διαβάζων εκεί τον εσπερινόν του, και πότε διαλογιζόμενος περί ψυχών πάντοτε και
περί μελλούσης δόξης.
Μίαν νύκτα-ήτο σαββατόβραδο — το πρωί είχε κάμει της
Κουκκίτσας του τα σαράντα εις την Παναγιάν-Κεχριάν· έμεινε παράωρα εις το
ερημοκκλήσιον. Τα κανδηλάκια εφεγγοβολούσαν ένα ιδιαίτερον λαμπρόν και αιγλήεν
φεγγοβόλημα οπού ποτέ άλλοτε δεν το ενθυμείτο.
Όλος ο ναΐσκος, με τα εν αυτώ αντικείμενα, φωτεινώς
κατηυγάζετο. Όταν εμβήκεν, αμέσως τον κατέλαβε μία ευωδία άρτι καέντος
θυμιάματος, του εφάνη μάλιστα, του πολιού ιερέως, ότι διέκρινε καπνούς τινας
ακόμη εις την οροφήν εκείνην την χθαμαλήν, και εντός του Ιερού, στροβιλίζοντας
ευαρέστως, και από το ένα παραθυράκι, προς το βουνόν, οπού ήτο ανοικτόν, αύρα
ελαφρά έμβαινεν από τον δρυμόν εγγύς, κομίζουσα την μεθυστικήν εκείνην ευωδίαν
δένδρων και φυτών και θάμνων, και την άλλην εκείνην την αχόρταστον, οπού εκπέμπουν
την νύκτα αυτά τα βουνά, αναπνέοντα σαν άνθρωποι με πνοήν, την οποίαν τόσον
απολαμβάνουν οι ησυχασταί και οι ερημίται, οι μόνοι τακτικοί σύντροφοι των
βουνών. Μία γλαυξ εστέναζεν επάνω εις ένα βράχον πέραν, και τα τρυζονάκια, αι
θορυβώδεις πυγολαμπίδες, εγλύκαιναν την ακοήν με την συριστικήν αδιάκοπον
αρμονίαν των. Κτύποι μυστηριώδεις ηκούοντο εδώ και εκεί, κτύπος του δάσους,
οπού θαρρείς και κινείται την νύκτα, ωσάν ανασασμός· οπού ανασαίνει θαρρείς και
αυτό την νύκτα και ζη, και ψίθυροι αόριστοι και αιφνιδιαστικοί ηκούοντο από
μέσα από τας λόχμας, σαν ομιλίαι, σαν στεναγμοί των φύλλων, τα οποία εκινούντο
από τον ελαφρόν άνεμον, τον νυκτερινόν απόγαιον, που κατήρχετο από τον Άγιον
Κωνσταντίνον, από την κορυφήν του έναντι αυτού βουνού, ευάρεστοι διάλογοι
άρρητοι, οπού συντροφεύουν συνήθως των ποιμένων την αγραυλίαν και των άλλων
αγροτών και ανθρακέων την μοναξίαν.
Βλέπων δε ατενώς ο Παπά-Κονόμος προς τα φεγγοβολούντα
κανδηλάκια εψιθύρισεν:
— Ο ρακένδυτος Φραγκούλας θα ήλθε.
Προς τας ελαφράς της αύρας πνοάς, η φωτίτσαις των κανδηλίων
έπαιζον σειόμεναι ρυθμικώς· του εφάνη δε τότε πως έπαιζαν και τα ματάκια των
εικόνων σαν ζωντανά. — Δεν τω έκαμε πλέον εντύπωσιν η τάξις και η ευπρέπεια του
ναΐσκου, και δεν ηπόρει.
— Και αν δεν ήλθεν ο Φραγκούλας, εσκέφθη, θα τ' άναψαν αι
γυναίκες τα κανδηλάκια και θα εθυμίασαν.
Εκείνας τας ημέρας οπού τόσον εφημίσθη τα βρυκολάκιασμα της
Κουκκίτσας εσυνάζοντο εκεί κάθε βράδυ ενωρίς, πολλαί γυναίκες από περιέργειαν.
Ο παπά-Κονόμος έμενεν ήδη αρκετήν ώραν εις τα στασιδάκι του,
ότε, νύκτα βαθεία, ακούει κτύπον απέξω, κτύπον χονδρόν πίπτοντος κατά γης
δεματίου ξύλων.
Ανοίγει δε η πορτίτσα και εμβαίνει ο μπάρμπα-Γιωργός κοντός
και κυφός, κατάκοπος, από τα βουνόν ερχόμενος με ζαλίκαν ξύλα. Επροσκύνησε
πρώτα και εκεί οπού κατηυθύνετο εις το στασιδάκι να ξεκουρασθή, βλέπει τον
γέροντα ιερέα ψιθυρίζοντα ευχάς.
— Βλοείτε! εχαιρέτισεν ο βοσκάς καλογηρικώς, μαθημένος από
το Καινούριο Μοναστήρι, όπου υπήρχεν αγιορείτικη τάξις.
— Θεός σχωρέσει! απήντησεν ο παπά-Κονόμος,
Ο μπάρμπα Γιωργός κουρασμένος ως ήτο, ακκούμβησεν εις το
στασιδάκι και λέγει προς τον ιερέα:
— Νά, παπά-Κονόμε, εδωδά ήμουνα εγώ. Εκεί δα βλέπω την
Κουκκίτσα και εβγαίνει από το Άη-Δήμα, με το λιβανιστερό στα χέρια. Εκέρωσα από
τον φόβο μου, φορούσε ένα κάτασπρο στιχάρι σαν από τουλουπάνι, και ήταν
σκεπασμένη μ' ένα μαγνάδι νυφιάτικο.
Και διακόπτων την διήγησίν του λέγει:
— Αν είναι, θαρθή απόψε, παπά-Κονόμε.
Ο ιερεύς ανετινάχθη επάνω. Ο βοσκός εξηκολούθησεν:
— Δεν της έκαμες σήμερα τα σαράντα; Ε, αν είναι, απόψε
θαρθή. Εφάνηκε τη βραδειά που απέθανε, στα τρίμερα και στα νηάμερα· καθώς σου
είπα, θα φανή και στα σαράντα. Δεν είναι δυνατόν.
Ο αγρότης περίεργος υπελόγιζε τας ημέρας και ανέμενε την
νέαν οπτασίαν.
Ο παπά-Κονόμος, αν και επόθει τόσον να ίδη την ωραίαν αυτήν
οπτασίαν, όμως ήρχισε να δειλιά.
Την επικρατήσασαν ήδη ησυχίαν εκ της σιωπής των δύο ομιλητών
διέκοψε κρότος ασυνήθης εν τω αγίω Βήματι. Ιδού δε εξέρχεται εξ αυτού ο
Φραγκούλας, χασμώμενος και νυσταλέος και κατευθύνεται προς την θύραν.
Διερχόμενος δε προ των δύο προσκυνητών, έρριψεν άφροντι βλέμμα προς αυτούς και
συμμαζεύων περί τον τράχηλόν του τα ράκη του, επροχώρησε να εξέλθη ψιθυρίζων ως
εν εαυτώ:
— Θα λειτουργήσης αύριο, παπά-Κονόμε;
Οι δύο προσκυνηταί εκυττάχθησαν αμοιβαίως εν απορία.
— Βλέπεις πως είσαι ελαφροΐσκιωτος;
Είπεν ο παπά-Κονόμος· και με πένθιμον ύφος προσέθηκε:
— Νά ποιος ανάπτει τα κανδήλια!
— Τι να πω κ' εγώ, παπά-Κονόμε. Εγώ την είδα τρεις φοραίς
την Κουκκίτσα. Άλλο τίποτε δεν ξέρω…
Είπεν ο βοσκός σαν με εντροπήν,
Ο παπά-Κονόμος ετοιμάζετο ήδη να απέλθη και ηγέρθη να
προσκυνήση.
Αλλ' αίφνης ριπαί ανέμου ηκούσθησαν από τον πευκώνα έξω,
όστις εσείσθη ακαριαίως όλος. Εκ της βίας τα θυρόφυλλα της πορτίτσας
ανοιγόκλεισαν με κρότον ασυνήθη και οι δύο οδοιπόροι εστράφησαν προς την
είσοδον χωρίς να θέλουν. Φρικίασις διέδραμε τα μέλη τους, τους εφάνη, από του
ανέμου εκείνου την ριπήν, όστις σαν ζωντανός έξω εσύριζε σύριγμα παρατεταμένον,
ως συρίζουν εις τα βουνά οι βοσκοί· ότε ο μπάρμπα-Γιωργός συμμαζεύεται όλος
κατακίτρινος κοντά στο στασιδάκι οπού ευρίσκετο όρθιος ο ιερεύς, βαστάζων αυτόν
από μίαν πτυχήν του ράσσου του,
— Παπά-Κονόμε! Παπά-Κονόμε!
Υποτραυλίζει ο βοσκός. Νά! Νά! κύτταξε! Νάτηνε! Η Κουκκίτσα.
Κ' έγεινεν ένα με το στασίδι ο περίφοβος γέρων.
Ο παπά-Κονόμος κατεχόμενος και αυτός από άγνωστον φόβον,
στρέφει προς την θύραν του ναΐσκου εν τρόμω και βλέπει οπτασίαν θαυμασίαν και
γοητευτικήν. Παρθένος μία περικαλλής φέρουσα ποδήρη χιτώνα ως ιερατικόν
στιχάριον, σκεπασμένη δε την λυτήν κόμην της με πέπλον φαεινόν και αιγλήεντα,
ως αραχνοΰφαντον βασιλικήν καλύπτραν, ιέρεια, θαρρείς, της αρχαιότητος, προέβη
προς τας αγίας εικόνας ελαφρά και ταχεία ως άνεμος, χωρίς να πατή εις την γην.
Εκεί σταθείσα, έκαμε σχήματα προσκυνήσεως. Ο ιερεύς έμεινεν άναυδος. Ο
μπάρμπα-Γιωργός έτρεμεν ως φύλλον.
Η οπτασία ήτο όντως ιλαρά και γλυκεία. Η εμφάνισις της
παρθενικής εκείνης καλλονής χωρίς να έχη τίποτε το φοβερόν, τίποτε το
σατανικόν, τίποτε από τας τρομεράς φαντασίας των γυναικών του χωρίου, ενίσχυσεν
ολίγον κατ' ολίγον τον παπά-Κονόμον, όστις ενθαρρυνθείς ήρχισε να προσβλέπη
μετ' ευχαριστήσεως ιδιαιτέρας την εμφανισθείσαν μυστηριώδη κόρην. Ηθέλησε να
εξέλθη από το στασίδι και να ομιλήση προς εκείνην. Αλλ' ο μπάρμπα-Γιωργός τον
εκράτησεν από τα ράσσον ψιθυρίζων:.
— Μη, παπά-Κονόμε! Μη! θα σ' πάρη τη μιλιά…
Η λευκοφόρος κόρη έλαβε τότε το λαδικόν και έκαμε κινήσεις
πως γεμίζει λάδι τας κανδήλας και κατόπιν επήγεν εις το Άγιον Βήμα.
— Μη, παπά-Κονόμε! Μη! έλεγε πάντοτε έντρομος ο
Μπάρμπα-Γιωργός προς τον ιερέα.
Μετ' ολίγον εξήλθεν η παρθένος από το ιερόν βαστάζουσα
θυμιατήριον εσβεσμένον και θυμιάζουσα τάχα. Και τότε την είδε κατά πρόσωπον ο
παπά-Κονόμος. Έβλεπε τότε εκπληρούμενον τον πόθον του τον βαθύν. Έβλεπε την
κόρην του. Ήτο απαράλλακτος η Κουκκίτσα. Η κόμη της, τα μάτια της, τα ανάστημα.
Λευκή το πρόσωπον, λευκή την περιβολήν, λευκή και την καλύπτραν, υπό την οποίαν
εξηνεμίζοντο ξέπλεγα τα μαλλιά της, μόνον το πρόσωπόν της ήτο εκτάκτως και
θαμβητικώς λευκότατον, ο αθέρας του λευκού.
Εις την ψυχήν του ο ιερεύς ησθάνθη χαράν και αγαλλίασιν
ενεκλάλητον. Δεν ηδυνήθη να κρατηθή και ώρμησε να την εναγκαλισθή κράζων
περιπαθώς:
— Κουκκίτσα μου! Κουκκίτσα μου!
Αλλ' η λευκόπεπλος παρθένος διεξέφυγε σαν αέρας, από τας
αγκάλας του γηραιού εφημερίου, του οποίου αι χείρες θλιβερώς επλατάγησαν μέσα
εις την γαλήνην εκείνην του ναΐσκου.
Κ' ευρέθη τότε η μεν έκπαγλος κόρη ισταμένη μεγαλοπρεπώς προ
της Αγίας Πύλης και βλέπουσα προς τον ναόν ως θέλουσα να ομιλήση, ο δε
παπά-Κονόμος, γονατισμένος κάτω εις τας πλάκας. Ο γέρων βοσκός έτρεμε διαρκώς.
— Σώπα, σώπα, σου λέγω! τον ετραβούσεν ο μπάρμπα-Γιωργός
διαρκώς από το ράσσον. Θα σ' πάρη την μιλιά.
Υψηλή, χαριτωμένη ως διακοπούλα, η λευκοφόρος κόρη ίστατο
εκεί επί του μαρμαρίνου βαθρυδίου της Αγίας Πύλης ακίνητος, ιερά. Και ήτο
απαράλλακτος η Κουκκίτσα.
Και ήνοιξε τότε τα στόμα της και είπεν εν ψαλμωδία.
— Σώζου, γλυκύτατε πάτερ! Σώζου, ω μάταιε βίε. Σώζου η
σύμπασα κτίσις. Ο ουρανός και τα άστρα. Το φως, η σελήνη και ο ήλιος. Η γη και
τα ύδατα. Σώζεσθε πάντες οι φίλοι και γνωστοί. Σώζου και συ, ναΐσκε πεφιλημένε
μου, ιερόν της ψυχής μου εντρύφημα. Σώζεσθε! Εδώ πλέον δεν θα με ιδήτε άλλην
φοράν! . .
Όταν ανηγέρθη από τας πλάκας επώδυνα ο ιερεύς, δεν ηκούετο
πλέον τίποτε από εκείνην την μελωδίαν, ήτις ολίγον κατ' ολίγον διελύθη και
εχώνευσεν, ως διαλύεται το μοσχολίβανον. Απέμεινε δε μόνον εις την καρδίαν του
γηραιού εφημερίου μία λεπτή ευωδία άρρητος, ως από νάρδου μυριστικής ασύλληπτος
ευωδία.
— Κουκκίτσα μου, εφώναξε πάλιν ο παπά-Κονόμος, κλαίων από
την χαράν του, μίαν χαράν ανεξήγητον και όλως πνευματικήν. Και στραφείς προς
τον μπάρμπα-Γιωργόν είπεν. ·
— Ζώσι λοιπόν όντως αι ψυχαί των Δικαίων και μας
επισκέπτονται!
— Ως τα σαράντα, παπά-Κονόμε! είπεν αξιωματικώς πλέον ο
παγγνώστης μπάρμπα-Γιωργός ο Κοψιδάκης, κατακίτρινος ακόμη από τον φόβον του,
αλλά με κάποιαν δικαίαν υπερηφάνειαν. Και προσέθηκεν.
— Έχουν ιδεί τέτοια τα μάτια μου! . . . . .
Από τότε ο παπά-Κονόμος ήτο τελείως παρηγορημένος. Μετ'
ολίγον δε έπαυσαν και αι πικραί εκείναι διαδόσεις μεταξύ των γυναικών του
χωρίου. Και δεν ηκούετο πλέον το όνομα της Κουκκίτσας, ειμή εν τη εκκλησία κατά
Σάββατον, οπού το εμνημόνευεν ο παπά-Κονόμος, ο πατέρας της, με δακρυσμένους
πάντοτε τους οφθαλμούς του . . . (1).