18/4/2020,Μεγάλο Σάββατο


Μεγάλο Σάββατο
Πρωί: Εσπερινός και θεία Λειτουργία
ΤΟ ΧΑΙΡΕ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ | ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ & ΤΕΧΝΗΣ ...
Το Μεγάλο Σάββατο πρωί τελείται ο Εσπερινός της Ανάστασης, που είναι προανάκρουσμα της λαμπροφόρου Ανάστασης. Ήδη από τον Όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου οι ύμνοι είναι συγκρατημένοι, διατηρούν τον πένθιμο τόνο και κυκλώνουν ερευνητικοί τον κλειστό τάφο. Στα τροπάρια του Εσπερινού ο ποιητής βλέπει τον Άδη να στενάζει, επαναλαμβάνοντας τη φράση: «Σήμερον ὁ Ἅδης στένων βοᾶ». Ο Χριστός δίνει την τελική μάχη, συντρίβει τις δυνάμεις του Άδη και βγαίνει νικητής. Ο άγιος Επιφάνιος Κύπρου έγραψε έναν θαυμάσιο λόγο για την κάθοδο του Χριστού στον Άδη. Απ’ αυτό το λόγο μεταφέρουμε το τελευταίο κομμάτι σε μετάφραση.

«ΑΡΑΤΕ ΠΥΛΑΣ»!
     Μόλις δε φάνηκε στα κλεισμένα, τα ανήλια και κατασκότεινα δεσμωτήρια, στα υπόγεια και τα σπήλαια του Άδη η θεϊκή και λαμπρή παρουσία του Κυρίου, προβαίνει εμπρός απ’ όλους ο αρχιστράτηγος Γαβριήλ, επειδή είχε συνηθίσει να φέρνει χαράς ευαγγέλια στους ανθρώπους, και με φωνή δυνατή, αρχαγγελικότατη, έντονη και λιονταρίσια φωνάζει προς τις αντίπαλες δυνάμεις: «ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ὑμῶν». Καί μαζί του φωνάζει ο Μιχαήλ: «γκρεμισθῆτε προαιώνιες πύλες». Έπειτα οι Δυνάμεις συμπληρώνουν: «Κάνετε πέρα παράνομοι θυρωροί». Οι δε Εξουσίες διατάζουν με εξουσία: «Σπᾶστε ἄλυτες ἀλυσίδες». Κι ένας άλλος Αρχάγγελος προσθέτει: «Αἶσχος σέ σᾶς, ἀνάλγητοι τύραννοι».
     Και καθώς συμβαίνει όταν παρουσιασθεί μια φοβερή, αήττητη και παντοδύναμη βασιλική στρατιωτική παράταξη, φρίκη μαζί και τρόμος και ταραχή και οδυνηρός φόβος κυριεύει τους εχθρούς του ακαταγώνιστου Στρατηγού, το ίδιο έγινε ξαφνικά, μόλις παρουσιάσθηκε τόσο παράδοξα ο Χριστός στα καταχθόνια του Άδη. Από επάνω μια δυνατή αστραπή ετύφλωνε τα πρόσωπα των εχθρικών δυνάμεων του Άδη και ταυτόχρονα ακούονταν βροντερές στρατιωτικές φωνές που διέταζαν: «Ἄρατε πύλας», όχι ανοίξετε, αλλά ξερριζώστε τις από τα θεμέλια, βγάλτε τις τελείως από τον τόπο τους, ώστε να μη μπορούν πια να ξανακλείσουν.
     Και μόλις οι αγγελικές δυνάμεις εβόησαν, την ίδια στιγμή άνοιξαν οι πύλες! Την ίδια στιγμή έσπασαν οι αλυσίδες και οι μοχλοί. Έπεσαν τα κλειδιά και συγκλονίσθηκαν τα θεμέλια της φυλακής. Οι εχθρικές δυνάμεις ετράπησαν σε άτακτη φυγή, ο ένας έσπρωχνε τον άλλο, άλλος μπερδευόταν στα πόδια του άλλου και καθένας φώναζε στο διπλανό του να φεύγει γρήγορα. Έφριξαν, συγκλονίσθηκαν, τα έχασαν, εταράχθηκαν, άλλαξε το χρώμα τους, φοβήθηκαν, στάθηκαν και απόρησαν, απόρησαν και τρόμαξαν.
     Τότε χαλάρωσαν τα χαλινάρια τους και ρωτούσαν: «Ποιός εἶναι αὐτός ὁ βασιλεύς τῆς δόξας; Ποιός εἶναι αὐτός πού ἦρθε ἐδῶ, κάνοντας τόσα παράδοξα πράγματα; Ποιός εἶναι αὐτός ὁ βασιλεύς τῆς δόξης, πού κατορθώνει τώρα στόν Ἅδη, αὐτά πού δέν ἔγιναν ποτέ; Ποιός εἶναι αὐτός ὁ βασιλεύς τῆς δόξας, πού βγάζει ἀπό ἐδῶ τους προαιώνιους φυλακισμένους; Ποιός εἶναι αὐτός πού διέλυσε καί κατέλυσε τό ἀήττητο κράτος καί τό θράσος μας;»
     Σ’ αυτούς απαντούσαν οι δυνάμεις του Κυρίου και τους έλεγαν: «Θέλετε να μάθετε ποιος είναι αυτός ο βασιλεύς της δόξας; Είναι ο Κύριος, ο κραταιός και δυνατός, ο Κύριος, ο δυνατός και πανίσχυρος και αήττητος στον πόλεμο… Είναι εκείνος που επάνω στο Σταυρό Του σας έκανε θέατρο, σας διεπόμπευσε και σας αφαίρεσε κάθε δύναμη. Είναι αυτός που σας έδεσε και σας έριξε στο ζόφο και στην άβυσσο. Αυτός είναι που θα σας εξοντώσει τελειωτικά μέσα στην αιώνια φωτιά και τη γέεννα. Μην αργείτε, μην περιμένετε, αλλά τρέξετε γρήγορα και βγάλετε τους φυλακισμένους, τους οποίους μέχρι τώρα κακώς έχετε καταπιεί. Από εδώ και μπρος καταλύεται το κράτος σας. Καταργείται η τυραννική εξουσία σας. Η αλαζονεία σας καταπατήθηκε οικτρά. Η υπερήφανη καύχησή σας ξεκουρελιάσθηκε. Η δύναμη σας έσβησε και χάθηκε για πάντα».
     Αυτά φώναζαν οι νικήτριες δυνάμεις του Κυρίου στις δυνάμεις του Εχθρού και συγχρόνως ενεργούσαν με βιασύνη. Άλλοι γκρέμιζαν τη φυλακή από τα θεμέλιά της. Άλλοι καταδίωκαν τους εχθρούς που έφευγαν για να σωθούν στα βαθύτερα μέρη. Άλλοι έτρεχαν και ερευνούσαν τα υπόγεια, τα φρούρια και τα σπήλαια. Και όλοι, από διάφορες κατευθύνσεις καθένας, έφερναν τους δεσμώτες εμπρός στον Κύριο. Άλλοι έδεναν τον τύραννο, ενώ άλλοι απελευθέρωναν τους προαιώνιους δεσμώτες. Και άλλοι μεν έτρεχαν μπροστά από τον Κύριο, καθώς προχωρούσε βαθύτερα. Άλλοι δε Τον ακολουθούσαν νικηφόροι, ως Θεόν και Βασιλέα.
     Ενώ λοιπόν αυτά διαδραματίζονταν και λέγονταν στον Άδη και κουνιόνταν τα πάντα, ο δε Κύριος επλησίαζε να φτάσει στα πιο έσχατα βάθη, ο πρωτοδημιούργητος και πρωτόπλαστος και πρωτόθνητος Αδάμ που βρισκόταν δεμένος γερά και βαθύτερα απ’ όλους, άκουσε τα βήματα του Κυρίου, που ερχόταν στους φυλακισμένους και αμέσως αναγνώρισε τη φωνή Του, καθώς περπατούσε μέσα στη φυλακή!...
     (Σε λίγο ο Κύριος φτάνει) κρατώντας το νικηφόρο όπλο του Σταυρού. Μόλις τον αντίκρυσε ο Αδάμ, χτύπησε το στήθος από τη χαρούμενη έκπληξη και φώναξε προς όλους τους από αιώνες νεκρούς: «Ο Κύριός μου ας είναι μαζί σας»!
     Και ο Χριστός απάντησε στον Αδάμ: «Και μετά του πνεύματός σου!... Σήκω από τον αιώνιο ύπνο σου. Δεν σε έπλασα, για να μένεις φυλακισμένος στον Άδη… Σήκω να φύγουμε απ’ εδώ»!
     Αυτά και άλλα τέτοια καθώς έλεγε ο Κύριος, αναστήθηκε. Την ίδια στιγμή αναστήθηκαν και ο ενωμένος μαζί Του Αδάμ και η Εύα. Μα κι άλλα πολλά σώματα αγίων, που είχαν πεθάνει απ’ την αρχή των αιώνων, αναστήθηκαν κι αυτά, κηρύσσοντας την τριήμερη ανάσταση του Κυρίου. Ας την υποδεχθούμε κι εμείς, οι πιστοί, κι ας την αγκαλιάσουμε με χαρά, χορεύοντας μαζί με τους αγγέλους, γιορτάζοντας μαζί με τους αρχαγγέλους και συνάμα δοξάζοντας το Χριστό, που μας ανέστησε από τη φθορά και μας χάρισε τη ζωή. Σ’ αυτόν ανήκει η δόξα και η δύναμη, μαζί με τον άναρχο Πατέρα Του και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα Του στους ατέλειωτους αιώνες. Αμήν.
     Απ΄ αυτό το κείμενο είναι εμπνευσμένη η Ορθόδοξη εικόνα της Ανάστασης. Ο Χριστός έχει συντρίψει το βασίλειο του Άδη και ανασταίνει τον Αδάμ και την Εύα. Η παράσταση με τον Χριστό να βγαίνει από τον τάφο με μία … ελβετική σημαία, είναι δυτικής προέλευσης και η θεολογική διαφορά είναι πολύ μεγάλη. Απ’ αυτόν επίσης το λόγο του αγίου Επιφανίου είναι εμπνευσμένο και το έθιμο που τηρείται σε αρκετές εκκλησίες, κατά την επιστροφή του Επιταφίου, όταν πριν από την κλειστή πύλη του ναού, ο ιερέας επαναλαμβάνει τα λόγια του 23ου ψαλμού: «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ὑμῶν καί ἐπάρθητε πύλαι αἰώνιοι καί εἰσελεύσεται ὁ βασιλεύς τῆς δόξης…».
     Ο Εσπερινός συνεχίζεται και οι ποιητές μας, μαζί τους κι εμείς προσδοκούμε από στιγμή σε στιγμή το μεγάλο γεγονός. Μέχρι που ξεσπάμε στον ευφρόσυνο αλλαλαγμό. «Ἀνάστα ὁ Θεός». Ο ιερέας σκορπίζει τις δάφνες, οι καμπάνες κτυπούν χαρμόσυνα.
     Από δω και πέρα βρισκόμαστε και γευόμαστε το κλίμα της Αναστάσιμης ευτυχίας.
     Ακολουθεί η θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, όπου διαβάζεται το κείμενο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου με τη διήγηση της Ανάστασης.
     Όλη αυτή η ακολουθία είναι, το ξανατονίζουμε, προανάκρουσμα της Ανάστασης. Γι’ αυτό και συνεχίζεται η αυστηρή νηστεία. Το Μεγάλο Σάββατο είναι το μοναδικό σ’ όλο το χρόνο που τηρείται η αλάδωτη νηστεία.

ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Να που ξανάγινε ο Αδάμ παιδί του Παραδείσου
ανοίγοντας τα μάτια του στου τάφου το σκοτάδι
και βλέποντας τον Κύριο να περπατά στον Άδη
ντυμένο με των αστεριών τη λάμψη και το φως.

Πάλι κρατά πανέμορφη την Εύα από το χέρι
και την προσφέρει στον Αδάμ, που της χαμογελάει,
ενώ χορεύουν γύρω τους χοροί των προφητών
και την Ανάσταση ο Δαβίδ στη λύρα τραγουδάει.
Ελ. Μάϊνας