O Ιωνάς προτύπωση της Ανάστασης του Χριστού
ΤΟ ΘΑΥΜΑ της παραμονής του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους επί τρεις
ημέρες και της εξόδου του από αυτό σώου και αβλαβούς αποτελούν στην Αγία Γραφή
τον κατ΄ εξοχήν τύπο της τριημέρου Αναστάσεως του Χριστού. Ο ίδιος ο Χριστός
θέλοντας να μιλήσει για την επερχόμενη Ανάστασή του είπε:
«ὥσπερ γὰρ ἐγένετο Ἰωνᾶς ὁ προφήτης ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας
καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς
ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας» (Ματθ. 12,40).
Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι η εκκλησία πάντα επέμενε να βλέπει στο θαύμα του
Ιωνά, και τον Σταυρό και την τριήμερο ταφή, εκτός από την Ανάσταση του Χριστού.
Ενώ λοιπόν στο κείμενο της προφητείας του Ιωνά δεν γίνεται λόγος για τη στάση
του σώματος του προφήτη μέσα στην κοιλία του κήτους, οι υμνογράφοι της
εκκλησίας μας τονίζουν ότι άπλωνε τα χέρια του με τρόπο που σχημάτιζε σταυρό.
Στις Καταβασίες της Σταυροπροσκυνήσεως (στ΄ ωδή) αναφέρεται:
«Τὸν τύπον τοῦ θεῖου Σταυροῦ Ἰωνᾶς, ἐν κοιλίᾳ τοῦ κήτους, τεταμέναις
παλάμαις προδιεχάραξε»).
Όσο για την ταφή, το ίδιο το κλειστό σώμα του θηρίου εξεικονίζεται ως
νεκρικός θάλαμος, δηλ. τάφος. Ακούμε π.χ. στον υπέροχο κανόνα της Μ. Παρασκευής
(στ΄ ωδή) ότι ο Ιωνάς είναι τύπος του «παθόντος και ταφῇ δοθέντος Χριστού»:
«Συνεσχέθη, ἀλλ᾿ οὐ κατεσχέθη, στέρνοις κητῴοις Ἰωνᾶς· σοῦ γὰρ τὸν τύπον
φέρων, τοῦ παθόντος καὶ ταφῇ δοθέντος, ὡς ἐκ θαλάμου, τοῦ θηρὸς ἀνέθορε […]»
Έτσι, μέσα από το θαύμα του Ιωνά η εκκλησία βλέπει έναν ολοκληρωμένο τύπο
του σωτηριώδους πάθους, της ταφής και της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Νομίζουμε
ότι η πιο λαμπρή, εναργής και ποιητική παρουσίαση αυτού του τύπου υπάρχει στον
παρακάτω ειρμό από τις Καταβασίες της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού:
«Νοτίου θηρός ἐν σπλάγχνοις
παλάμας Ίωνᾶς, σταυροειδῶς διεκπετάσας,
τό σωτήριον πάθος προδιετύπου σαφῶς.
ὃθεν τριήμερος ἐκδύς,
τήν ὑπερκόσμιον ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ὑπεζωγράφησε,
τοῦ σαρκί προσπαγέντος Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ,
και τριημέρῳ ἐγέρσει,
τόν κόσμον φωτίσαντος»