21/5/2021, Άγιοι Κωνσταντίνος & Ελένη, του π. Ανανία Κουστένη (+)

Άγιοι Κωνσταντίνος & Ελένη 

...Το δεύτερο μεγάλο του επίτευγμα του Μ. Κωνσταντίνου(μετά τη συμφωνία των Μεδιολάνων περί ανεξιθρησκίας), ήτο η Σύνοδος της Νικαίας. Η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος, η οποία είναι περισπούδαστη και Θεόπνευστη κατά πάντα και μεγάλη και σημαντική. Μόνο να σκεφτούμε το Σύμβολο της Πίστεως πού λέμε κάθε μέρα, αυτό είναι έργο της Α' Οικουμενικής Συνόδου. Και συνετέλεσε τα μέγιστα σ' αυτό ο ισαπόστολος και μέγας Κωνσταντίνος, διότι αλλιώς, αν δεν επενέβαινε ο αυτοκράτωρ και δεν εγινόταν κοινός πρόεδρος της Συνόδου, θα είχαμε δύο συνόδους: μία των ορθοδόξων και μία των αρειανών! Κι άντε να βρεις μετά άκρη! Ενώ ετέθη κοινός πρόεδρος· τους εμάζεψε όλους ο Κωνσταντίνος. Τί ωραία, είναι, όταν ο αυτοκράτωρ και άρχων είναι άνθρωπος του Θεού και ενώνει και μαζεύει και συγκεντρώνει και λύνει προβλήματα και προστατεύει· πάντοτε βέβαια με τη φώτιση, τη χάρη και τη δύναμη του Χριστού. Πάρα πολύ σπουδαίο!...

…Πήγε ο Μέγας Κωνσταντίνος(Σύνοδος της Νικαίας), ως απλός πιστός, με δυό-τρεις ακολούθους και δεν ξέρανε ποιος είναι ο αυτοκράτωρ και ποιοί είναι οι ακόλουθοι, οι υπασπισταί του. Αυτό ξέρετε ποιος άλλος το έκαμε; Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο όποιος πήγαινε στα χωριά και φορούσε τα ίδια ρούχα με τους υπασπιστές και μπέρδευαν οι άνθρωποι τον κυβερνήτη με τους υπασπιστές του και αντιστρόφως. Και μερικοί επίσκοποι απ' τη Δύση ανεγνώρισαν τον Κωνσταντίνο διότι ξεκίνησε όπως ξέρουμε από τις Βρετανικές Νήσους και τη Γαλλία, τη Γαλατία. Λοιπόν, και σηκώθηκαν και τί τους λέει ο Μέγας Κωνσταντίνος: "Καθίστε πατέρες μου, εσείς είστε οι αίτιοι της των εθνών σωτηρίας". Τί μεγάλος ήταν αυτός, τί σοφός, τί σπουδαίος, τί φωτισμένος ο Κωνσταντίνος!

Τέτοιος δε θα ξανάρθει, αδελφοί μου. Εξ ου και η φοβερή πολεμική εναντίον του. "Είστε οι αίτιοι της των εθνών σωτηρίας. Εσείς θα σώσετε τα έθνη δια της Εκκλησίας και του Χριστού, αίτιοι της των Εθνών σωτηρίας. Εγώ θα μπορούσα να γίνω αρχιερεύς των έξω, να σας υπηρετώ. Στα πολιτικά. Να σας υπηρετώ. Ναι. Να σας υπηρετώ". Και έθεσε τον εαυτό του και τις δυνάμεις του και τα χαρίσματα του και το αξίωμα του... τα έθεσε στη διάθεση της Εκκλησίας. Ήτο πιστό τέκνον της Εκκλησίας. Κατάλαβε τί εστί η Εκκλησία. Του μήνυσε ο Χριστός, είδε τον Τίμιο Σταυρό και επείσθη. Και λέει: "Θέτω τον εαυτό μου και τα πάντα, ο,τι έχω, στη διάθεση της Εκκλησίας". Το λένε και τα τροπάρια ανήμερα στη χάρη του…

…Ο Μέγας Κωνσταντίνος ο ισαπόστολος αυτός βασιλεύς ενοιάζετο για όλους τους υπηκόους του και περισσότερο για τους αδύνατους, τους φτωχούς και τους δυσκολεμένους. Όποιοι κι αν ήσαν, οπού κι αν ήσαν, ό,τι κι αν έκαναν. Είχε καρδία σπλαχνική, καρδία πατρική. Ήταν λεβέντης με τα όλα του ο Μέγας Κωνσταντίνος. Γι΄ αυτό ακριβώς και ο λαός μας τον αισθάνεται πάντοτε και βάζει το όνομά του καθώς και της αγίας μητέρας του Ελένης.

Ο λαός αισθάνεται και διαισθάνεται το Μεγάλο Κωνσταντίνο και την αγία Ελένη ως τους πνευματικούς γονείς, ως εκείνους οι όποιοι έκαμαν μέγα καλό στην Εκκλησία και στην οικουμένη. Τους αισθάνεται δικούς και τους παρακαλεί και προσεύχεται και τους προσκυνάει τιμητικά στην αγία εικόνα. Και οι δύο βρίσκονται γύρω από τον Τίμιο και ζωοποιό Σταυρό, ο όποιος τόσο τους εβοήθησε. Ο ένας τον είδε στον ουρανό και η άλλη τον βρήκε στην αγία πόλη της Ιερουσαλήμ...

…Και μάλιστα αν δεν απατώμαι, στις 19 ή 20 του μηνός Ιανουάριου είναι το θαύμα εκείνο το οποίο έκαμε ο Μέγας Κωνσταντίνος στη Νίκαια της Βιθυνίας. Είχαν κλειδώσει οι Αρειανοί, κλειδαμπαρώσει θα λέγαμε, την εκκλησία των ορθοδόξων και δεν άνοιγε με τίποτα. Και τί κάνει ο Μέγας Κωνσταντίνος; Κάνει θερμή προσευχή στο Χριστό και άνοιξαν μόνες τους οι πόρτες! Αυτός είναι ο Μέγας Κωνσταντίνος. Και επήρε μετά τους Πατέρες της Συνόδου —και περνάει και η ώρα και κάνει και ζέστη— και τους επήγε στη Βασιλεύουσα, στην Κωνσταντινούπολη. Τη λένε οι Τούρκοι Ινσταμπούλ, μα κι αυτό είν' ελληνικό, εις την Πόλιν. Που είν' το πρόβλημα, πού πειράζει μερικούς πού λένε Ισταμπούλ, μα ελληνικά είναι. Εις την Πόλιν. Και η πόλη ήτο μία και είναι μία, ηή Πόλη των Πόλεων κατά τον Φραντζή. Το καύχημα πάσης της Οικουμένης. Με θεία οδηγία ο Κωνσταντίνος επήγε στο πάλαι ποτέ Βυζάντιο, πού ήταν αποικία των Μεγαρέων. Τα πιο όμορφα τραγούδια στην Ελλάδα ξέρετε ποιοί έχουνε; Οι Μεγαρείς· και δεν τους ξέραμε. Για βάλτε λίγο με το μυαλό σας, για ζητήστε και βρέστε, έχει μεγάλη σημασία αυτό. Τα Μεγαρίτικα τραγούδια είναι όλα καλά· κι άλλου τραγουδούν, αλλά δεν είναι όλα καλά. Για προσέξτε έτσι. Λοιπόν με θειο σημείο επήγε ο Μέγας Κωνσταντίνος και έκτισε την βασιλεύουσα πόλη. Τον οδήγησε άγγελος Κυρίου!

Όλα αυτά είναι Θεόπνευστα. Είναι μεγάλα. Είναι σημαντικά. Είναι παρέμβαση του Θεού στην ιΙστορία και ο Μέγας Κωνσταντίνος ήτο δεύτερος απόστολος Παύλος. Κι όπως λέει ο ιστορικός μας Κωνσταντίνος Παραρρηγόπουλος ο εθνικός, ο Μέγας Κωνσταντίνος έκαμε έργον ίσον με το έργον των αποστόλων". Γι' αυτό ονομάστηκε και ισαπόστολος.

Έργο μεγάλο και σημαντικό. Έργο σπουδαίο. Γι' αυτό και του οφείλουμε πολλά. Με θεία λοιπόν βουλή εκτίσθη η βασιλεύουσα πόλις. Κι όπως είπαμε κι άλλη φορά, λίγες μέρες πριν την άλωση, όπως αναφέρει το Χρονικό του μονάχου Νέστορος του Ρώσου, είδαν και οι πολιορκηταί και οι πολιορκούμενοι Κωνσταντινουπολίται και λοιποί βυζαντινοί —τί είδαν;— να βγαίνει από το ναό της Αγίας Σοφίας και μάλιστα από τον τρούλο ένα μέγα Φως, λαμπερότατο Φως. Βγήκε και ανέβηκε στο ουρανό. Πήρε ο Θεός τη χάρη Του από την Αγία Σοφία γιατί ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει. Και είχε Ιδρυθεί η βασιλεύουσα και ο ναός της Αγίας Σοφίας με θεία βουλή κι ήταν αφιερωμένος —ο ναός της Αγία Σοφίας όχι στη μάρτυρα Σοφία, αλλά εις την Σοφία του Θεού, στον Κύριο μας Ιησού Χριστό.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος εθαύμαζε τη σοφία του Θεού στη δημιουργία. Κι αυτό τον έκανε να χαίρεται, να ευφραίνεται και να τίμα τον δημιουργό και πλάστη τω απάντων. Γιατί ο Χριστός μας είναι η Σοφία του Θεού, η Σοφία και ο Λόγος του Θεού. Ήταν λοιπόν αφιερωμένη στο Χριστό η μεγάλη εκκλησιά, όπως και ναός της αγίας Ειρήνης ήταν αφιερωμένος εις την του Θεού ειρήνην. "Ο Χριστός εστίν η ειρήνη ημών" λέει ο μέγας Παύλος. Στο Χριστό μας. Και αυτή την έφτιαξε ο μέγας και Ισαπόστολος Κωνσταντίνος πού εθαύμαζε τη Σοφία του Θεού στη δημιουργία και την Ειρήνη του Θεού στον κόσμο. Σκεφθείτε λοιπόν τί ένθεος νους ήτο, ο μέγας νους, τί ψυχή ο Μέγας Κωνσταντίνος και η αγία μητέρα του Ελένη.

Και μείς οι Έλληνες τους οφείλουμε πολλά, δ' και όλοι οι λαοί, γιατί ήσαν γονείς όλου του κόσμου.

Ο μέγας Κωνσταντίνος έφερε πολιτική ενότητα στην αυτοκρατορία. Πριν απ' αυτόν ήσαν πολλοί αυτοκράτορες, ο ένας εφόνευε τον άλλον, δεν υπήρχε και  εμπιστοσύνη και εφέροντο στους υπηκόους των ωσάν να ήσαν κτήνη, ωσάν να ήσαν ένα τίποτε, και υπήρχε ανασφάλεια και υπήρχε μεγάλο κακό παντού.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος ένωσε πολιτικά την οικουμένη. Τον βοήθησε ο Θεός, γιατί ήταν δύσκολο να το κάμει κανείς από μόνος του, όσο ευφυής, όσο διορατικός και όσο δυνατός και αν ήτο. Το κατάλαβε αυτό ο Μέγας Κωνσταντίνος, γι' αυτό και ευχαριστούσε τον Κύριο. Και με τη σύνοδο της Νικαίας έφερε και θρησκευτική ενότητα. Γιατί όταν έφτασε στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας πού ήταν η πρωτεύουσα του ανατολικού ρωμαϊκού Κράτους —κι έμενε εκεί κι ο Διοκλητιανός όπως ξέρουμε— λοιπόν και έμαθε για την αίρεση πού υφείρπε, την αίρεση του Αρείου, τράβαγε τα μαλλιά του! Στενοχωρήθηκε τα μέγιστα. Και λέει στους παρευρισκομένους επισκόπους και λοιπούς: "Βρε παιδιά μου, εγώ έκαμα τόσον κόπο να σας ενώσω πολιτικά, να σας δώσω θρησκευτική ελευθερία και να σας προσφέρω ο,τι καλύτερο μπορούσα. Τώρα, εσείς οι χριστιανοί, τί μου κάνετε; Πιάνεστε και διχάζεστε και διαιρείστε και κομματιάζεστε; Και τί να κάνω, Θεέ μου, πια εγώ;"

Σκεφτείτε πόσο στενοχωρήθηκε και πόσο σκανδαλίστηκε ο Μέγας Κωνσταντίνος. Διότι ο αιρεσιάρχης Άρειος δεν ήταν τυχαίος. Ήταν πρωτόπαπας στην εκκλησία της Αλεξάνδρειας, καταγόμενος απ' τη Λιβύη. Βέβαια και οι περισσότεροι πού τον ακολουθούσαν ήταν οι επίσκοποι και οι κληρικοί. Και σου λέει: "Βρε παιδιά, εγώ εδώ πέρα ήρθα στην αγκαλιά του Χριστού μου, αυτό είναι η Εκκλησία. Και σεις κάνετε αυτά; Τί να κάμω ο καημένος εγώ;" Για σκεφτείτε πόσο δεινή ήτο αδελφοί μου, η θέσις του Μεγάλου Κωνσταντίνου και πόσο εσκανδαλίσθη!

Άλλα η χάρη του Θεού τον συγκράτησε και τον ενίσχυσε και τον ενέπνευσε και τον παρότρυνε να συγκαλέσει την Α' Οικουμενική Σύνοδο. Πήρε λοιπόν τους Πατέρες και τους πήγε στην Κωνσταντινούπολη να κάνουν τα εγκαίνια. Και έγιναν. Και πήρε η Βασιλεύουσα τη χάρη του Κυρίου. Και ετέθη υπό την προστασία της Θεοτόκου, της "Υπερμάχου Στρατηγού". Και εκείνος, ο Μέγας Κωνσταντίνος την ονόμασε Νέα Ρώμη, δηλαδή Ρώμη βαφτισμένη στο Χριστό. Όχι δευτέρα Ρώμη, αλλά Νέα Ρώμη. Γι΄ αυτό και δεν υπάρχει τρίτη Ρώμη πού λένε μερικοί. Η Ρώμη βαπτισμένη στο Χριστό. Εβαπτίσθη το Χριστό και ενεδύθη το Χριστό η Νέα Ρώμη, γι' αυτό και κατά κάποιους θεολόγους και ερμηνευτάς η νέα Ιερουσαλήμ, η επίγεια, είναι η Κωνσταντινούπολις. Μέχρι την ώρα πού πήρε ο Κύριος τη χάρη του λίγο πριν την Άλωση.

Ήταν αυτή η νέα Ιερουσαλήμ, γιατί οι αυτοκράτορες πήραν από την παλαιά Ιερουσαλήμ όδλα τα μνημεία, ο,τι μπορούσαν, και έφτιαξαν την Αγία Σοφία και εστόλισαν και εκλέϊσαν την Βασιλεύουσα, η οποία επί χίλια εκατόν τόσα χρόνια εβάσταξε και εφώτισε έθνη και λαούς και ήταν ο κυματοθραύστης βαρβάρων και πολεμίων και ορδών.

Η Ευρώπη και η σημερινή και η τότε οφείλει πολλά στη Βασιλεύουσα. Διότι γλύτωσε από τους βαρβάρους της Ανατολής. Και πότε κατάλαβε το σφάλμα της ότι άφησε την Κωνσταντινούπολη να πέσει; Όταν οι Τούρκοι χτύπησαν δύο φορές τη Βιέννη. Τότε σκέφτηκαν και είπαν: "Έρχεται η σειρά μας και δικαίως ο Θεός θα μας τιμωρήσει, γιατί αφήσαμε την Κωνσταντίνου πόλη να πέσει στα χέρια των βαρβάρων". "Ήταν θέλημα Θεού βέβαια" διότι να λέμε την αλήθεια, να είμαστε ειλικρινείς, να κάνουμε αυτοκριτική, και να 'χουμε αυτομεμψία. Οι βυζαντινοί μας πρόγονοι έκαμαν και μεγάλα λάθη…

…Ονόμασαν λοιπόν ο Μέγας Κωνσταντίνος τη νέα πρωτεύουσα Νέα Ρώμη. Και οι Πατέρες της Συνόδου —ας το ξέρουμε κι αυτό— προς τιμήν του οι Πατέρες της Α' Οικουμενικής Συνόδου ονόμασαν τη νέα πρωτεύουσα τη Νέα Ρώμη, πώς; Κωνσταντινούπολη. Πόλη του Κωνσταντίνου…

…Ο Κωνσταντίνος ήτο ταπεινός και μετριοπαθής. Μεγαλόπνοος και σεμνός. Απλός και στοργικός και πατέρας της οικουμένης όλης. Και αφού εκοιμήθη, 21 προς 22 Μαΐου του 337, ανήμερα της Πεντηκοστής, στη Νικομήδεια της Βιθυνίας, οι ειδωλολάτραι τον κατέταξαν με τους θεούς και οι χριστιανοί με τους αγίους. Και μάλιστα την ήμερα πού εκοιμήθη όλοι οι άνθρωποι, και το 'μαθε το στράτευμα και οι υπόλοιποι, έπεσαν και περιήλθαν σε μεγάλη λύπη και θλίψη. Δεν ήξεραν που να παν πια. Σε ποιόν να πάνε να τους παρηγορήσει. Που να ακουμπήσουν τον πόνο τους. Που να πούνε τη στενοχώρια και την απαραμίλητη θλίψη τους για το θάνατο του πατέρα τους, του ευεργέτη τους, του δικού τους ανθρώπου. Και καθώς εμπήκε το Ιερό λείψανο του αγίου Κωνσταντίνου στη λάρνακα, η λάρναξ άρχισε να αναβλύζει ιάματα, να κάμει θαύματα κι αυτό λίγοι το ξέρουν. Και γι' αυτό λίγο, πολύ λίγο τον εκμεταλλευόμεθα το Μεγάλο Κωνσταντίνο στην προσευχή και στη ζωή μας, όπως και την αγία μητέρα του, πού είναι ισότιμη μ' εκείνον. Δεν τους εκμεταλλευόμεθα, τους αφήνουμε. Οφείλουμε όμως να το κάνουμε και μας συμφέρει αυτό το πράγμα και για μας αλλά και για την πατρίδα μας και για την οικουμένη ολόκληρη.

Κοινός πατέρας ο Μέγας Κωνσταντίνος, κοινή μητέρα η αγία Ελένη και σήμερα —και τελειώνουμε εδώ πέρα— και σήμερα πού ή οικουμένη βρίσκεται σε μεγάλη αναστάτωση και σε σύγχυση πολλή, έχει ανάγκη από έναν κοινό πατέρα, από έναν άνθρωπο ενάρετο και δίκαιο και δυνατό και φωτισμένον να μπορέσει να ενώσει, γιατί όχι και πάλι —προς τα κει δεν πάμε; Ενωμένη Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες· τί λέει, αυτό το πράγμα λέει— να ενώσει την ανθρωπότητα και να γίνει η άνθρωπότης μία ποίμνη.

 

Πηγή:π. Ανανίας Κουστένης, από την ομιλία του «Ο Μέγας Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη – Οι θεόστεπτοι Ισαπόστολοι Βασιλείς», που περιέχεται στο βιβλίο του «Λόγοι γ΄», Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 1999, www.zoiforos.gr