Αυτός ο λαμπρός Αθλητής
και Μάρτυρας του Χριστού Αγ. Φανούριος, πιθανότατα έζησε κατά τους πρώτους
χριστιανικούς αιώνες, σε κάποιο από τα νησιά ή τα παράλια της Ανατολικής
Μεσογείου. Όταν αργότερα παρήλθαν πολλά χρόνια απ΄ το μαρτύριό του ενώ από την περιοχή αυτή πέρασαν πολλοί βάρβαροι
κατακτητές, μέσα στην ταραχή των καιρών χάθηκε κάθε ίχνος από το βίο του Αγ.
Φανουρίου. Ακόμα και η μνήμη του είχε λησμονηθεί από τους χριστιανούς. Όμως ένα θαυμαστό γεγονός πολύ αργότερα
επανέφερε το όνομά του στη μνήμη της Εκκλησίας.
Γι΄ αυτό και ο ΄Αγιός μας
επονομάζεται Αγ. Φανούριος ο
Νεοφανής. Το γεγονός έχει ως εξής:
Την εποχή που εξουσίαζαν οι Αγαρηνοί το
περίφημο νησί της Ρόδου, ο ηγεμόνας της περιοχής θέλησε να
αποκαταστήσει τα τείχη της χώρας, τα οποία είχαν κατεδαφιστεί από τους
πολέμους. Σκάβοντας λοιπόν οι εργάτες τα ερείπια, ώστε να πάρουν τις πέτρες για
το κτίσιμο, ανακάλυψαν τα θεμέλια μιας πολύ παλαιάς Εκκλησίας. Ξεχώνοντας το
έδαφος εκεί γύρω, βρήκαν πλήθος από φθαρμένες και σβησμένες εικόνες. Αλλά κατ΄
εξαίρεση μία εικόνα βρέθηκε σώα και γερή σαν να είχε αγιογραφηθεί την
προηγούμενη ημέρα. Στην εικόνα
εμφανιζόταν κάποιος πολύ νέος στην ηλικία με στρατιωτική ενδυμασία και επάνω
έγραφε: «Ο ΑΓΙΟΣ ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ». Τριγύρω στην εικόνα ήσαν
ζωγραφισμένα δώδεκα εικονίδια που έδειχναν τα μαρτύρια που υπέφερε ο Άγιος για
την αγάπη του Χριστού. Ένα είχε τον Άγιο
εξεταζόμενο εμπρός στον τύραννο, άλλο τον είχε ανάμεσα σε στρατιώτες οι οποίοι με πέτρες τον κτυπούσαν στο στόμα
και το κεφάλι, άλλο τον είχε κατά γης
ξαπλωμένο ενώ τον μαστίγωναν, άλλο τον είχε καθισμένον γυμνό και με σιδερένια
εργαλεία κατάξυναν τις σάρκες του, άλλο τον είχε ευρισκόμενο
στην φυλακή ανάμεσα σε θηρία, αλλού ήταν με έναν μεγάλο λίθο επάνω στο στήθος, σε άλλο να στέκεται όρθιος μπροστά σε είδωλα
κρατώντας αναμμένα κάρβουνα στα χέρια και τέλος φαίνεται μέσα σε καμίνι να
προσεύχεται, ενώ πιο πέρα ένας δαίμονας θρηνεί την ήττα του απ΄ τον Μάρτυρα .
Ύστερα από αυτό το θαυμαστό γεγονός οι
κάτοικοι της περιοχής κάλεσαν τον
Επίσκοπο της Ρόδου, του οποίου το όνομα ήταν Νείλος . Αυτός ο πανιερώτατος άνθρωπος αφού προσκύνησε την εικόνα και
εξέτασε όλα τα συμβάντα, μετέβη ο ίδιος στην Κωνσταντινούπολη και πήρε
άδεια ώστε να κτιστεί Ναός στο σημείο ευρέσεως της εικόνας. ΄Εκτοτε
πλήθος Ναών και παρεκκλησίων έχουν ανεγερθεί στη μνήμη του Αγ. Μάρτυρος Φανουρίου του Νεοφανούς και
πολλά θαύματα γίνονται σε όσους προστρέχουν στις πρεσβείες
του.
Το
έθιμο της φανουρόπιτας
Σε όποιο σημείο της πατρίδας μας υπάρχει
Ναός αφιερωμένος στον Αγ. Φανούριο εκεί συνηθίζεται το έθιμο της φανουρόπιττας. Οφείλουμε να
διευκρινίσουμε ότι πρόκειται για πολύ
νεώτερη παράδοση και πιθανότατα προέκυψε από τη σύνδεση του ονόματος Φανούριος
με το ρήμα ‘‘φανερώνω’’. Το ίδιο έχει συμβεί και με άλλους Αγίους όπως για παράδειγμα με τον Αγ.
Ελευθέριο που ‘‘ελευθερώνει’’ ή τον
Αγ. Προκόπιο που βοηθά να κάνουμε ‘‘προκοπή’’
στη ζωή μας, κ.τ.λ. Από αυτό καταλαβαίνουμε ότι το έθιμο της
φανουρόπιττας δεν σχετίζεται με κάποιο
γεγονός απ΄ τη ζωή του Αγίου, ούτε βέβαια
γίνεται για να συγχωρεθεί η
αμαρτωλή μητέρα του όπως συχνά ακούγεται, αφού (όπως αναφέραμε πιο πάνω) δεν
διασώζεται κανένα στοιχείο απ΄ το βίο του.
Η φανουρόπιττα προσφέρεται ως ευχαριστία προς το Θεό ο
οποίος μας τρέφει υλικά και πνευματικά. Εμείς προσφέρουμε τη θερμή μας
προσευχή. Παρακαλούμε το Θεό δια του Αγίου Του
να συγχωρήσει τις αμαρτίες μας,
να δώσει μετάνοια και φωτισμό για να διορθώσουμε τη ζωή μας, να μας χορηγήσει τα πνευματικά Του αγαθά και τέλος αν είναι για το πνευματικό μας
συμφέρον, να ικανοποιήσει το συγκεκριμένο αίτημα μας για το οποίο φτιάξαμε τη φανουρόπιττα .
Πολλοί χριστιανοί, συνήθως από άγνοια,
δίνουν όλη τους την προσοχή στο πόσα υλικά πρέπει να χρησιμοποιήσουν για να την
παρασκευάσουν ή σε πόσα κομμάτια πρέπει να την μοιράσουν, διότι νομίζουν ότι ο
αριθμός των υλικών ή των κομματιών αποτελεί μέρος της ιεροτελεστίας. Αυτό είναι
μεγάλο λάθος και αγγίζει το όρια
παγανιστικής νοοτροπίας. Αυτό που έχει
πραγματική αξία είναι η καλή προαίρεση,
το σωστό εκκλησιαστικό φρόνημα ,
η ξεκάθαρη πίστη και εμπιστοσύνη στο Χριστό.
Παρόμοια είναι λάθος να εξαντλούμε την θρησκευτικότητά
μας στο να πάρουμε ευλογία για την φανουρόπιττα ενώ ταυτόχρονα δεν επιδιώκουμε
καμμιά άλλη σχέση με την Εκκλησία.
Η ευλογία
της φανουρόπιττας αποκτά νόημα
μόνο όταν συνδέεται με όλη την υπόλοιπη
Εκκλησιαστική ζωή, δηλαδή την Κυριακάτικη Θεία Λειτουργία, την εξομολόγηση,
την μελέτη της διδασκαλίας της Εκκλησίας. Όλα μαζί συνθέτουν μια πορεία, η οποία όταν συνοδεύεται από τη Χάρη του Θεού και του
Αγίου Φανουρίου βήμα-βήμα οδηγεί κάθε πιστό στη σωτηρία.
Απολυτίκιον
Ουράνιον
εφύμνιον, εν γή τελείται λαμπρώς,
επίγειον πανήγυριν νύν εορτάζει φαιδρώς, Αγγέλων πολίτευμα, άνωθεν υμνωδίαις, ευφημούσι τους
άθλους, κάτωθεν Εκκλησία, την ουράνιον δόξαν, ήν εύρες πόνοις και άθλοις τοις σοίς, Φανούριε ένδοξε.